Wirek wyłonił się z założonej w końcu XVI wieku osady – Nowej Wsi. W pierwszych latach XIX wieku, w czasie rewolucji przemysłowej na Śląsku otworzono w Nowej Wsi kopalnię węgla kamiennego „Gottessegen” („Błogosławieństwo Boże), hutę żelaza „ Antoniehütte” oraz hutę cynku „Hugo”. Niedługo potem powstały tu także dwie nowe huty cynku: „Liebe” („Miłość”) i „Hoffnung” („Nadzieja”).

Rozwój przemysłu na tym terenie w pierwszej połowie XIX wieku doprowadził w 1828 roku do wyłonienia się z obszaru Nowej Wsi gminy robotniczej, zwanej z początku „Antoniehütte”, później zaś – „Wirek”.

W górnośląskim plebiscycie w 1921 roku mieszkańcy Wirka opowiedzieli się za przynależnością do Niemiec.

W 1924 roku Wirek i Nowa Wieś zostały połączone. Powstała w ten sposób gmina Nowa Wieś, została, w 1947 roku, przemianowana na Wirek i w 1949 roku otrzymała prawa miejskie.

W 1951 roku Wirek został przyłączony do Nowego Bytomia, a w 1959 roku stał się dzielnicą, utworzonej z połączenia Rudy i Nowego Bytomia, Rudy Śląskiej.

W Wirku zobaczyć można:

• Kościół Parafialny pw. św. Wawrzyńca i Antoniego (wzniesiony w stylu neogotyckim z elementami neoromanizmu w latach 1907-1908 przez śląskiego architekta Ludwiga Schneidera),
• Kościół Odkupiciela (kościół ewangelicko-augsburski zbudowany w stylu neogotyckim w 1902 roku według projektu niemieckiego architekta Felixa Henry’ego; elewację wschodnią kościoła zdobi wykonana pismem gotyckim, niemiecka inskrypcja: „Ein feste Burg ist unser Gott 1901-1902” – „Warownym grodem jest nasz Bóg” – słowa te stanowią tytuł napisanej przez Marcina Lutra pieśni),
• szyb „Andrzej” (wzniesiony najprawdopodobniej około 1870 roku dla kopalni
  „Gottessegen” – „Błogosławieństwo Boże”; w 1978 roku wieża nadszybia objęta została, decyzją Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków, ochroną prawną; w ostatnich latach prowadzono tu prace konserwatorskie i renowacyjne),
• kolonię robotniczą Ficinus (osiedle złożone z 16 piętrowych domów robotniczych – po cztery mieszkania w każdym, zbudowanych w 1867 roku dla pracowników kopalni „Gottessegen”; od 2006 roku kolonia znajduje się na Szlaku Zabytków Techniki),
• schrony bojowe Obszaru Warownego „Śląsk” (8 schronów tworzących grupę bojową „Wirek”; schrony są w większości dobrze i bardzo dobrze zachowane; część z nich jest zamieszkała lub znajduje się na terenie prywatnym),
• budynek poczty (charakterystyczny ze względu na swoje narożne położenie; zbudowany został z czerwonej cegły, w stylu neogotyckim, w 1860 roku).

Na ulicy Kupieckiej w Wirku znajdowała się wzniesiona w 1891 roku synagoga z charakterystycznymi zwieńczeniami elewacji frontowej, w postaci trzech kulistych kopuł. Synagoga ta została zburzona w 1939 roku przez oddziały niemieckie.